Czym jest dzisiejsza odnowa biologiczna? Jest to działalność bardzo szeroka, mogąca mieć różne oblicza. Jedno wywodzące się z kultury fizycznej, sportu i fizjoterapii. Inne związane z kosmetologią i dbaniem o wygląd i urodę ciała. Jeszcze inne utożsamiane z działalnością określaną jako SPA.

W pierwszym rozumieniu odnowa biologiczna jest oddziaływaniem na organizm człowieka różnymi czynnikami (bodźcami) fizycznymi, chemicznymi i psychicznymi w celu przyspieszenia procesów wypoczynku, regeneracji organizmu po wysiłku, likwidacji fizycznego i psychicznego przemęczenia czy łagodzenia skutków drobnych urazów i kontuzji.

W drugim rozumieniu odnowa biologiczna to oddziaływanie na ciało w celu poprawy sylwetki, wyglądu zewnętrznego, urody, a przede wszystkim stanu skóry.

Z kolei SPA oznacza wszelkie oddziaływania z użyciem wody, od łacińskiego Sanus Per Aquam - zdrowie dzięki wodzie, i tylko takich zabiegów powinna dotyczyć działalność określana jako SPA.

Odnowa biologiczna jest działalnością, która powstała na bazie sportu, kultury fizycznej i fizjoterapii. Związek ze sportem jest oczywisty. To właśnie sportowcy jako pierwsi zaczęli korzystać z zabiegów odnowy biologicznej w celu złagodzenia skutków długotrwałych i ciężkich wysiłków fizycznych, przyspieszania procesów wypoczynku czy szybszego powrotu do działalności sportowej po niektórych mniej groźnych urazach i kontuzjach. Z dobrodziejstw odnowy biologicznej zaczęło także korzystać coraz więcej osób uprawiających sport amatorsko i uczestniczących w różnych formach kultury fizycznej, a wreszcie, i to chyba najszybciej rosnąca dziś grupa korzystających z OB, osoby zmęczone pracą, tempem życia, codziennymi obowiązkami i psycho – fizycznym stresem.

Aby likwidować negatywne skutki jakie niosą codzienne życie, czy intensywne wysiłki fizyczne, OB posługuje się często działaniami zbliżonymi do fizjoterapii. Fizjoterapia jest bowiem działalnością leczniczą wykorzystującą jako środki lecznicze różnorakie czynniki fizykalne (rodzaje energii), występujące w naturalny sposób w przyrodzie lub generowane przez drugiego człowieka bądź przez specjalne urządzenia. Można więc określić odnowę biologiczną jako „młodsza siostrę fizjoterapii”, która stosuje wiele tych samych czynników, lecz w mniejszej ilości, a przede wszystkim mniejszych dawkach, niż to ma miejsce w fizjoterapii.

Co oferuje dzisiaj odnowa biologiczna współczesnemu, zmęczonemu człowiekowi? Jednym z najlepszych i najczęściej stosowanych zabiegów odnowy biologicznej jest masaż. Masować można mięśnie, skórę, okolice stawów czy bolesne miejsca. Najlepsze efekty daje masaż wykonywany bezpośrednio rękoma masażysty, ale stosuje się także masaż wodny, czy wykonywany różnymi przyrządami masującymi.

Zabiegi przy użyciu wody, określane jako SPA lub hydroterapia, mają znakomity wpływ na organizm. Woda działa na ciało w sposób mechaniczny (nacisk, ciśnienie wody), termiczny (stosowanie wody o różnych temperaturach w zależności od celu zabiegu), odciążający (dzięki wyporności ciało w wodzie „mniej waży”) oraz chemiczny - w przypadku zabiegów w wodach zawierających lecznicze składniki chemiczne (wody solankowe, siarkowe i in.).

Zabiegi z użyciem światła wpływają przede wszystkim na skórę. W odnowie biologicznej stosuje się głównie światło spolaryzowane tzn. pozbawione promieni nadfioletowych i podczerwonych - mających mocno bodźcowe działanie na organizm. Zabiegi światłem stosuje się również w okresach niedoboru naturalnego światła słonecznego, a więc w okresie jesienno-zimowym, aby łagodzić skutki „depresji zimowej”, będącej właśnie wynikiem braku światła słonecznego.

Czynnikami termicznymi w odnowie biologicznej są ciepło i zimno. Zabiegi cieplne mają swoją długą historię i ugruntowaną, sprawdzoną pozycję. Istnieje wiele sposobów rozgrzewania tkanek. Coraz bardziej popularnymi stają się jednak także zabiegi z użyciem zimna. Chłodzenie tkanek jest szczególnie przydatne z sytuacji przeciążenia stawów czy nagłych urazów i kontuzji. Znakomitymi zabiegami regenerującymi oraz podnoszącymi odporność organizmu są zabiegi ogólnoustrojowe (dotyczące całego ciała): z użyciem ciepła – sauna sucha (fińska), a z użyciem zimna- krioterapia w komorze z temperaturą kriogeniczną (poniżej minus 100 stopni Celsjusza).

Jednymi z nowszych zabiegów odnowy biologicznej są dzisiaj stymulacja polem magnetycznym - magnetostymulacja oraz drganiami mechanicznymi – stymulacja wibroakustyczna. Obydwa działania mają na celu przyspieszenie procesów regeneracyjnych w organizmie oraz pobudzanie naturalnych reakcji odpornościowych.

Wymieniłem tylko niektóre zabiegi odnowy biologicznej. Oferta jest bowiem bardzo bogata. Najważniejsze aby zabiegi odnowy biologicznej opierały się na naukowych podstawach i miały udowodniony, korzystny wpływ na organizm człowieka, a przede wszystkim aby nie niosły ze sobą niebezpieczeństwa wyrządzenia jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu. Przed takimi niesprawdzonymi działaniami należy zdecydowanie przestrzegać i stosować ich nie wolno. Maksyma „Primum non nocere” obowiązuje oczywiście także w odnowie biologicznej.

Odnowa biologiczna jest działalnością coraz bardziej potrzebną i mogącą dać rzeczywiście znakomite efekty. Coraz więcej osób i coraz częściej korzysta z jej dobroczynnego wpływu. W tempie życia i codziennym stresie nasze ciało i umysł potrzebują czegoś więcej niż tylko codziennego, a i tak najczęściej zbyt krótkiego snu.

Łukasz Wojtyczek
dr nauk kultury fizycznej, specjalista fizjoterapii
Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie, Zakład Rehabilitacji Leczniczej